Leven om te leren en/of leren om te leven? Deze vragen houden mij regelmatig bezig. Ik denk dat er heel veel te leren valt van en door het leven zelf. Ik laat vaker op het einde van een opleiding, tijdens de diplomering een ECG (hartfilmpje) zien. Hiermee wil ik aangeven dat een opleidingstraject vaak veel teweegbrengt in iemands leven. Oftewel er zijn pieken en dalen die men ervaart, wat ook zichtbaar is in het ECG. Als het ECG een doorgetrokken lijn laat zien dan is er geen leven meer (het hart is gestopt met kloppen).
Men leert tijdens zo’n opleiding een hele hoop bij op professioneel vlak maar zeker ook op persoonlijk vlak. Dat wat er geleerd wordt gaat zeker niet vanzelf. Er speelt soms onzekerheid, chaos, onrust, machteloosheid, faalangst, weinig zelfvertrouwen, weerstand, etc. Deze onrust en chaos zijn nodig om in beweging te kunnen komen, om oude patronen en gewoontes aan te kijken, maar ook om de herhalingen uit het verleden weer te kunnen zien.
De gevolgen van een leerproces zijn niet altijd positief
Nu is zo’n opleiding doen vaak een bewuste keuze en de gevolgen van dat leerproces zijn natuurlijk niet altijd duidelijk of gewenst. Zo gaat het ook in het dagelijkse leven. Er gebeuren dingen die we gekozen hebben en de gevolgen niet kunnen overzien, maar vooral ook zaken die we niet kiezen, maar toch in je leven komen. Denk aan lichamelijke ongemakken, ziektes, veranderingen in vriendschappen, veranderde werkzaamheden, maar ook overlijden, verhuizingen, geldzorgen, psychische klachten zoals depressieve gevoelens of mentaal ongemak (bijv. ontevredenheid), relationele problemen, etc. Dit zijn, zoals ik ernaar kijk, ook allemaal signalen van het leven die jou brengen naar leren. Dat wil niet zeggen dat we hier altijd blij mee zijn en ook hiervan zullen we de gevolgen moeten dragen.
Hoe bedoel ik dat nu precies? Als we een voorbeeld noemen zoals hierboven, een opleiding starten. Je gaat nieuwe dingen (aan)leren. In die nieuwe dingen kom je ook je oude manieren van leren tegen. Stel dat je als puber moeilijk kon leren of dat je als kind niet mee kon op de lagere school. Dan heb je mogelijk negatieve ervaringen opgedaan. Mogelijk heb je te horen gekregen of gedacht dat er iets “mis” met je zou zijn. Dit wordt dan een soort “stemmetje” in je hoofd, die later in de nieuwe opleiding ook tegen je zegt, dat er wel iets mis met je is want het leren lukt alweer niet.
Deze oude gebeurtenis was je waarschijnlijk vergeten, maar toen je weer ging leren kwam het weer naar voren. Je krijgt dan de “kans” om opnieuw te gaan kijken naar jouw persoonlijk leerproces. Kon je echt niet leren of waren er omstandigheden die niet fijn waren als kind waardoor je op dat moment niet goed uit de verf kwam? Of had je meer tijd nodig om te ontwikkelen?
Door opnieuw deze belevenis mee te maken, ook al is het jaren later, haalt dit een “oud” gevoel naar boven. Iets wat niet fijn is, niet fijn voelt, iets wat je mogelijk liever kwijt dan rijk bent. Dit gevoel haalt jou mogelijk uit balans en je weet het gewoon even niet. In dit voorbeeld geeft die onbalans, dat even niet weten, je ook kansen om het verleden opnieuw te bekijken en vandaar uit het nu anders te gaan oppakken. Je hebt mogelijk nu andere omstandigheden, je bent volwassener, je hebt iemand die je steunt of helpt, etc.
Het leven geeft je de mogelijkheid om te groeien en te ontwikkelen
Als we het dan hebben over het leven, dan zie ik dit als het leven. Het leven geeft je leermogelijkheden oftewel groei- en ontwikkelmogelijkheden. Door, door het leven te leven ‘wandelen’ komen er situaties je leven binnen, hierop moet of kan je inspelen en dus moet je gaan bewegen. Het leven zelf zijn dus al die wisselende emoties, onbalans, het niet weten, het vastlopen, het oplossen, doorgaan, doorzetten. Zolang dit er is, is er, zoals in het ECG de op -en neergaande bewegingen, met alles wat je hierbij voelt.
Toch is dit nu net wat we als lastig ervaren. We willen die sterke schommelingen niet. We willen vooral ons altijd ‘gelukkig’ voelen. Ikzelf heb ervaren dat het de kunst van het leven is om geluksmomenten te gaan zien in plaats van ze te zoeken.
Maar zonder die diepe dalen zijn er ook geen hoogtepunten, het hoort er dus bij. En we gaan zeker niet bewegen of iets anders wensen als we juichend hoog boven op de berg gelukkig zitten te zijn. Dan gaat het leven toch verder met bewegen om ons uit te dagen. Want ik zie het leven als uitdagingen om te leren (niet altijd fijne uitdagingen hoor). Uitdagingen om oude patronen, herhalingen, overtuigingen, die niet meer voor je werken, te begrijpen, de emoties/pijnen ervan te doorleven om vervolgens het achter je te laten zodat je nieuwe manieren kan aanleren die je verder kunnen helpen, maar dan hopelijk op een andere manier.
De leerervaring uit het verleden bevat veel antwoorden voor de toekomst
Zo zitten er in het verleden veel antwoorden voor je toekomst. Zolang je niet kijkt naar wat je in je verleden hebt opgebouwd (de plussen en de minnen) dan zul je vaak dezelfde dingen tegenkomen. Het blijft zich herhalen, alleen in andere situaties en met andere mensen. Pas als je jezelf begrijpt in hetgeen je iedere keer doet, dan kun je nu kiezen om het anders te doen. Dat wil niet zeggen dat het fout was in het verleden, want toen was dat de beste oplossing. Nu heb je mogelijk andere omstandigheden waardoor je het nu anders kan proberen.
Hierbij gaat het niet over alleen iets anders doen. Maar vaak gaat het ook over je manier van denken. Je denkt vaak steeds hetzelfde en dat blijft zich herhalen. De manier waarop je over jezelf denkt, is ook de manier waarop je naar de wereld kijkt en welke situaties je hierbij krijgt. Bijvoorbeeld als ik als kind moeilijk kon leren en te horen heb gekregen dat ik dom was (en ik ben dat gaan geloven). Dan zal mijn stemmetje in mijn hoofd ook zeggen tegen mij dat ik dom ben als ik iets moet leren. En als ik iets niet begrijp dan zal mijn stemmetje mogelijk ook zeggen dat het leren niet lukt want ik ben er te dom voor.
Dit is dan iets wat in allerlei vormen en situaties naar boven kan komen. Op het werk, met vrienden, in de relatie, etc. Mogelijk zoek je juist een hele slimme man of vrouw als collega uit waardoor ik iedere keer wordt geconfronteerd met hoe dom ik wel niet ben. Pas als je daadwerkelijk bewust bent van dat stemmetje die dingen zegt die niet kloppen (namelijk ik ben dom) en de emoties gaan doorleven die erbij horen, dan pas kan je gaan veranderen en die situaties aan te gaan die niet gaan bevestigen wat je al over jezelf denkt. En zo ga je een nieuwe ervaring toevoegen aan je al aanwezige ervaringen. Zolang je je niet bewust bent van je gedachtes hierover, over jezelf, zolang blijf je in de onbewuste herhaling. Zodra je het je wel bewust bent, kun je hier gerichtere keuzes in maken en heb je er meer controle over, zo ook over je leven. En zo leer je dus van het leven.
Wat levert het jou op?
In hoeverre ben jij bereid te leren uit/van het leven zelf en wat zou jou dat kunnen opleveren?
